Pod powyższą nazwą ujmujemy narządy wytwarzające drugą postać leukocytów, tj. – limfocyty. Do tych narządów należą: 1) – plamki chłonne, 2) — grudki chłonne, 3) – płytki chłonne, 4) – gruczoły chłonne i wreszcie 5) – śledziona. 1) – Plamki chłonne (maculae lymphaticae) spotykamy w sieci większej (omentum maius). Są to utwory listkowate, płaskie, a pod względem organizacyjnym stanowią prototyp, szczebel najniższy, narządów układu limfocytotwórczego. Budowa plamki chłonnej przedstawia się następująco. Osnowę jej stanowi siatka (reticulurn), utworzona z retikulocytów wraz z ich wypustkami. Całość należy do układu siateczkowo-śródbłollkowego ( u. s. ś ). W okach siatki znajdują się – limfoblasty, które, ulegając ciągłym podziałom, tworzą-limfocyty, odznaczające się mierną ruchliwością. 2) – Grudki chłonne(noduli . lymphatici solitarii) mają wielkość mniej więcej ziarnka prosa, a występują obficie w śluzówce przewodu pokarmowego i oddechowego oraz w ścianach gardzieli. Zasadniczo rzecz biorąc, grudka jest zgrubiałą plamką, utworem o nieco tylko wyższej organizacji morfologicznej. I tutaj więc zrębem jest układ siateczkowo – śródbłonkowy, w którym są zawieszone limfocyty. Część ośrodkowa grudki zawiera liczne limfoblasty i z tego powodu zwie się – ośrodkiem rozrodczym. [więcej w: kovmed, kardiomiopatia niedokrwienna, nfz kolejki oczekujących do sanatorium ]